فرهنگیان، تحصیلکردگان ونخبگان مهمترین سرمایه اجتماعی جامعه افغانستان هستند
نخستین جلسه دوستانه و صمیمی گعدههای نخبگانی با حضور فعالان و نخبگان فرهنگی، ادبی، اجتماعی و علمی با بررسی موضوع وظیفه فرهنگیان وتحصیلگردگان و نخبگان افغانستانی، با توجه به شرایط پیچیده جامعه افغانستان در روز ۱۴ آبان ۱۴۰۴ در شهر قم برگزار شد.
موضوع جلسه اول گعده های نخبگانی؛ وظیفه فرهنگیان، تحصیلکردگان و نخبگان مهاجر افغانستانی در این شرایط جامعه افغانستان تعیین شده بود.
در ابتدای نشست، سید موسی حسینی، دبیر کانون نخبگان افغانستان، ضمن خوشامدگویی به شرکت کنندگان در نخستین جلسه گعدههای نخبگانی، با اشاره به اهمیت و تاثیرگذاری فرهنگیان، تحصیلکردگان و نخبگان جامعه مهاجرین افغانستانی در جامعه؛ گفتند که برای شروع هر فعالیت و پایه گذاری هر ساختاری، در ابتدا باید به تبیین فلسفه هستی آن بپردازد که آیا ضرورتی داردکه چنین چیزی وجود داشته باشد و یا خیر؟ و سپس به چیستی آن تمرکز کند؛ چرا که با عبور از مقوله هستی، میتواند به سمت دریچه های ساختاربندی، برنامهریزی، هدفگذاری، تولید محتوا، قانونگذاری و… برای رسیدن به آنچه در ذهن دارد، گام بردارد. یعنی اول باید به این سوال جواب داده شود که آیا برگزاری گعده های نخبگانی در این شرایط جامعه افغانستان ضرورت و یا اهمیتی دارد یا خیر؟ لذا در اول، جواب چرا و بعد جواب چگونه مشخص شود.
دبیر کانون نخبگان افغانستان، به ویترین جامعه مهاجرین اشاره کرد که هنوز هم بر اساس سالهای اولیه ورود مهاجرین افغانستانی به ایران چیده شده است. در این ویترین، جامعه افغانستان بیشتر شامل قشرکارگر کم سواد و یا بی سواد می شود که در دهه ۶۰ مجبور شدند خانه و کاشانه خود در افغانستان را در نتیجه جنگهای داخلی و خارجی ترک کرده و به کشورهای دیگر و به ویژه ایران، مهاجرت کنند.
وی افزود: جامعه افغانستان با وجود اینکه طی سالیان متمادی درگیر تغییر و تحولات فراوانی بوده، اما توانسته است در متن همین چالشها و تحولات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی؛ تحصیلکردگان و نخبگان زیادی را در دامن خود پرورش دهد. به گفته ایشان، در حال حاضر مهمترین سرمایه اجتماعی جامعه مهاجرین، نیروهای تحصیلکرده فعال، دغدغهمند، دلسوز، متعهد، متخصص و دارای ظرفیت بسیار بالا در بخشهای مختلف است، اما نتوانسته ایم از حاصل این پتانسیل و ظرفیت های ارزشمند آنگونه که باید و شاید بهره مند شویم و در نتیجه ویترین جامعه مهاجرین، در بین جامعه میزبان، هنوز بر اساس همان ویترین دهه ۶۰ است.
ایشان با اشاره به تعریف سواد از نظر یونسکو، گفت که در تعریف های اولیه، سواد به توانایی خواندن و نوشتن اطلاق می شد. اما سواد در تعریف جدید یونسکو، به معنی توانایی تغییر بر اساس دانسته ها و دانش هر فرد است. یعنی شخصی باسواد تلقی میشود که بتواند با استفاده از خواندهها و آموختههای خود، تغییری در زندگی خود ایجاد کند. در حقیقت با این تعریف؛ علم با عمل معنا می شود. لذا باید بیندیشیم که با این تعریف از سواد، ما به عنوان تحصیلکردگان جامعه، چقدر سواد داریم؟
حسینی در ادامه به معرفی نسل های پنجگانه دانشگاهها اشاره کرد و گفت در نسل اول، وظیفه دانشگاهها فقط آموزش بود، اما در نسل های بعدی، پژوهش و کارآفرینی هم اضافه شد. موضوع دانش بنیان بودن گام بعدی در نسل چهارم بود و در نسل پنجم دانشگاهها، تحول آفرینی مطرح است. انسانسازی و تمدنسازی از ویژگیهای این نسل از دانشگاهها به حساب میرود. سوال این است که ما تحصیلکردگان مهاجر افغانستانی، خودمان را با فارغ التحصیلان کدام نسل از دانشگاهها می توانیم ارزیابی کنیم؟
دبیرکانون نخبگان افغانستان، با بیان اینکه بر اساس آمارها، حدود ۶۵ هزار دانشجوی مهاجر افغانستان در ایران مشغول به تحصیل میباشند گفت: نخستین رسالت و وظیفه تحصیلکردگان مهاجر افغانستانی این است که در پرتو دانش، پژوهش، خلاقیت، حل مساله و کارآفرینی؛ بتوانند ویترین جامعه مهاجرین را تغییر دهند و منشا تحول آفرینی برای جامعه خویش، جامعه میزبان و حتی جامعه جهانی باشند.
در ادامه جلسه، شرکت کنندگان به بیان ایده ها و نظرات خود پرداختند. حجت الاسلام دکتر اعلاء امیری محقق حوزه ودانشگاه، حضور افراد دغدغه مند و انگیزه مند را یکی از مهمترین پایه های تثبیت و تداوم این فرایند ارزیابی کرد. از نظر ایشان، توجه به هویت هم یک موضوع زیربنایی برای پیشرفت این طرح است.
آقای سید محمد عارف موسوی نژاد، فعال فرهنگی و پژوهشگر اسناد و نسخ خطی؛ «تاب آوری» را مکمل انگیزه و دغدغه مندی دانست که می تواند یک روند را با وجود مشکلات و چالش های مختلف به نتیجه برساند. آقای حسین اخلاقی، دانش پژوه دوره دکتری فقه قضایی و از قضات سابق افغانستان، آشنایی با شرایط و فرهنگ جامعه افغانستان را از ملزومات این فرایند دانست.
از نظر شرکت کنندگان در این گعده؛ نداشتن روحیه کار تیمی، عدم مهارت های مدیریتی، نداشتن تخصص محوری، فردی کارکردن، نبود انگیزه کافی و برنامه های هدفمند برای ارتقا، از ضعف های مهم در بین مجموعه های فعال و تحصیلکرده بین مهاجرین افغانستانی است.
قابل ذکر است که طرح گعده های نخبگانی با محوریت «بخش فرهنگی کانون علمی – فرهنگی نخبگان افغانستان» و با مشارکت «خانه کتاب افغانستان» در ساختار مشترکی با عنوان «کانون مطالعات افغانستان» پایه گذاری شده است و هدف کلی این است که روندی برای همفکری و هم اندیشی در حوزه های مختلف مرتبط با افغانستان با دیدگاهی پژوهش محور ایجاد شود.
